Topic outline

  • Εισαγωγή

    Τα (ψηφιακά) μέσα είναι πολύ συναφή με τα συμφέροντα των μικρότερων παιδιών. Ακόμα και τα πιο μικρά παιδιά παίζουν σε τάμπλετ ή έξυπνα τηλέφωνα και απολαμβάνουν τους αστείους ήχους και τις κινούμενες εικόνες. Για τα παιδιά ηλικίας μεταξύ τριών και έξι ετών, τα μέσα αντιμετωπίζονται σαν αφηγητές ιστοριών ή παιχνίδια. Τα παιδιά συνήθως δεν είναι σε θέση να εκτιμήσουν και να προβλέψουν τον αντίκτυπο και τις συνέπειες της χρήσης των μέσων. Επομένως, είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί το θέμα των μέσων στην ΠΕ προκειμένου να εισαχθούν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας σε μια ικανή και κριτική προσέγγιση στα μέσα σε νεαρή ηλικία.

  • Σχετικά με αυτή την Ενότητα

    Όταν μελετήσετε αυτή την ενότητα θα…

    • Αποκτήσετε γνώσεις για τον κόσμο των παιδιών μεταξύ 3 και 6 ετών
    • Προσδιορίσετε διαφορετικούς τύπους μέσων και πώς τα αντιλαμβάνονται τα παιδιά
    • Προσδιορίσετε τα χαρακτηριστικά των προσφορών μέσων που είναι κατάλληλα για παιδιά
    • Κατανοήσετε γιατί το περιεχόμενο των μέσων μπορεί να είναι υπερβολικό
    • Μάθετε πώς να υποστηρίζετε τους γονείς

    Σε αυτή την ενότητα…

    • Θα δοθούν πρακτικές συμβουλές
    • Οι δραστηριότητες θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε καλύτερα το περιεχόμενο και να προετοιμαστείτε για την αξιολόγηση
    • Περαιτέρω σύνδεσμοι θα σας καθοδηγήσουν σε περισσότερες πληροφορίες
  • Τα Μέσα στην Παιδική Ηλικία

    Κάθε μέρα, τα παιδιά δοκιμάζουν μια πληθώρα μέσων: την συνεχή θέα του έξυπνου κινητού ενός ενήλικα, την ανάγνωση της εφημερίδας το πρωϊ, την ακρόαση στο ραδιόφωνο κατά την διάρκεια του δείπνου ή την παρακολούθηση τηλεοπτικών ειδήσεων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτά τα μέσα δεν τους απευθύνονται άμεσα, αλλά χρησιμοποιούνται από άλλους στην παρουσία τους. Παρακολουθούν μόνο τον πραγματικό χρήστη.

    Είναι γεγονός ότι τα ΜΜΕ συχνά διαμορφώνουν την καθημερινή ζωή στην οικογένεια. Ποια μέσα μαζικής ενημέρωσης χρησιμοποιούν και γνωρίζουν τα παιδιά, ποιο περιεχόμενο τα ενδιαφέρει και πόσο χρόνο ξοδεύουν σε αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συνήθειες χρήσης στις οικογένειές τους. Οι γονείς και τα αδέλφια τους αποτελούν σημαντικά πρότυπα για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας.

    Στην περίπτωση των παιδιών προσχολικής ηλικίας, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο η συνεχής και ενεργός υποστήριξη των παιδιών στην χρήση των μέσων ενημέρωσης από τους εκπαιδευτικούς της ΠΕ και τους γονείς. Οι γονείς και οι επαγγελματίες της προσχολικής εκπαίδευσης, για παράδειγμα, προστατεύουν τα παιδιά από ακατάλληλο για την ηλικία τους περιεχόμενο επιλέγοντας τα κατάλληλα μέσα. Με άλλα λόγια, υποστηρίζουν τα παιδιά στην κατανόηση των μέσων ενημέρωσης, την συνειδητή χρήση τους και τον έλεγχο της χρήσης των μέσων.

    Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας χρειάζονται επίσης βοήθεια από τους γονείς και το παιδαγωγικό προσωπικό για να αντιμετωπίσουν (καταιγιστικές) εμπειρίες των μέσων ενημέρωσης και να αναπτύξουν τις δικές τους στρατηγικές επεξεργασίας. Είναι σημαντικό οι ενήλικες να γνωρίζουν ποιο περιεχόμενο μπορεί να συντρίψει τα παιδιά, γιατί μπορεί να τα ενοχλήσει ή να τα τρομάξει, για παράδειγμα, και ποιες μέθοδοι είναι χρήσιμες για την αντιμετώπιση των αρνητικών εμπειριών από τα μέσα ενημέρωσης.

  • Υποστήριξη από τα Κέντρα Προσχολικής Εκπαίδευσης

    Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ΠΕ προσφέρουν σημαντική υποστήριξη τόσο στα παιδιά όσο και στους γονείς με την μορφή της εκπαίδευσης στα μέσα. Οι επαγγελματίες της ΠΕ μπορούν, για παράδειγμα, να συμβουλεύουν τους γονείς σχετικά με τις ερωτήσεις και τις δυσκολίες στην καθημερινή ζωή με τα μέσα επικοινωνίας και μαζικής ενημέρωσης ή να τους βοηθούν στην αξιολόγηση των προσφορών των μέσων μαζικής ενημέρωσης καθώς και στην ανάπτυξη των παιδιών και την κατάλληλη για την ηλικία τους χρήση αυτών των μέσων. Οι επαγγελματίες του τομέα της ΠΕ μπορούν να εξοικειώσουν τα παιδιά με το θέμα των μέσων κατά τρόπο παιχνιδιάρικο και κατάλληλο για την ηλικία τους και να τα συνοδεύουν συστηματικά στην επεξεργασία των (αρνητικών) εμπειριών τους από τα μέσα.

    Με την υποστήριξη των παιδιών στη χρήση των μέσων ενημέρωσης, οι επαγγελματίες του τομέα της ΠΕ μπορούν να συνεισφέρουν με την εμπειρία τους, ώστε να λαμβάνονται επίσης υπ’ όψιν, για παράδειγμα, σημαντικά επιστημονικά ευρήματα και αναπτυξιακές ψυχολογικές πτυχές. Με τον τρόπο αυτό, τα κέντρα ΠΕ διευρύνουν και συμπληρώνουν την στήριξη των γονέων με το έργο τους και ενισχύουν τον γραμματισμό των παιδιών στα μέσα σε πρώϊμη ηλικία.

  • Μέσα για Παιδιά Ηλικίας 3-6 Ετών

    Έχουν εκπονηθεί μελέτες που παρέχουν χρήσιμες και σημαντικές παρατηρήσεις για τον εντοπισμό των τάσεων και την κατανόηση της τρέχουσας συμπεριφοράς των παιδιών τριών έως έξι ετών ως προς τα μέσα.

    Για αυτή την συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, λίγα μόνο αποτελέσματα σχετικά με τις εμπειρίες των μέσων μαζικής ενημέρωσης και την έκταση της χρήσης μέσων είναι διαθέσιμα μέχρι σήμερα. Ωστόσο, οι διαθέσιμες μελέτες δείχνουν με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η χρήση των μέσων ενημέρωσης μεταξύ των παιδιών ηλικίας 3-6 ετών και ποιες πτυχές παίζουν ρόλο στην εξέλιξη αυτή.

    Στην Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια τα παιδιά έχουν μεγαλύτερη πρόσβαση στα μέσα και στις αντίστοιχες συσκευές.

    Παιδιά και Διαδίκτυο στην Ελλάδα

    Στην Ελλάδα υπάρχει αύξηση της πρόσβασης των παιδιών στο Διαδίκτυο η οποία σύμφωνα με έρευνες αυξήθηκε κατά 342,2% από το 2000 έως το 2008 ( Internet World Stats, 2009 in Valcke et al., 2011). Οι ερευνητές συμφωνούν στο γεγονός ότι η αύξηση της πρόσβασης στο Διαδίκτυο συνδέεται με την αύξηση της παρουσίας των υπολογιστών, των tablet και των smartphone τόσο στα νοικοκυριά όσο και στα σχολεία. Στην Ελλάδα το ποσοστό των νοικοκυριών που έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο έχει τριπλασιαστεί από το 2005 έως το 2014, όπως φαίνεται και στο παρακάτω διάγραμμα.

    Ποσοστά των νοικοκυριών με πρόσβαση στο Διαδίκτυο στην Ελλάδα (www.statista.gr)

    H devolo Hellas σε συνεργασία με το infokids.gr, μία από τις μεγαλύτερες ηλεκτρονικές πλατφόρμες στην Ελλάδα για γονείς και παιδιά, πραγματοποίησε έρευνα όπου γονείς κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήσεις σχετικά με τη χρήση του Διαδικτύου που κάνουν τα παιδιά τους και την ασφάλεια τους σε αυτό, αλλά και τις “online” ανησυχίες τους. Η έρευνα οδήγησε σε σημαντικά συμπεράσματα για τις γνώσεις, τις συνήθειες αλλά και τις φοβίες γονέων και παιδιών.

    Η έρευνα υλοποιήθηκε από τους πλέον αρμόδιους να απαντήσουν, τους γονείς, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στο ηλεκτρονικό κάλεσμα της devolo και του infokids.gr, να συμμετέχουν στην έρευνα που διεξήχθη το διάστημα μεταξύ Μαΐου και τέλος Ιουνίου 2019. Η έρευνα διασφάλιζε την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων των συμμετεχόντων και φιλοξενήθηκε στο www.infokids.gr, μία από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες ενημέρωσης για γονείς και παιδιά στην Ελλάδα.

    Το 59% των παιδιών κάτω των 10 ετών έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο

    Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το 59% των παιδιών που κάνουν χρήση του Διαδικτύου είναι κάτω των δέκα ετών και είναι φυσικό το 57% των γονέων, να επιτρέπουν σε αυτά περιορισμένη χρήση του. Όσον αφορά στην υπόλοιπη ηλικιακή κατανομή που δήλωσαν οι γονείς, το 34% αφορά παιδιά ηλικίας από δέκα έως δεκαπέντε ετών, ενώ μόνο το 7% είναι άνω των δεκαπέντε ετών.

    Το 30% των παιδιών – σύμφωνα με τις απαντήσεις των γονέων - έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο, από δικές τους, προσωπικές συσκευές (π.χ. smart phones, tablets, PCs), ενώ το 20% έχει απόλυτη αυτονομία στη χρήση του (προσωπικό κωδικό πρόσβασης, ανεξάρτητο από τους γονείς). Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών αποκτούν ελεύθερη χρήση του Internet από πολύ νεαρή ηλικία και οι γονείς δεν φαίνεται να έχουν πρόβλημα με αυτό, αντίθετα βλέπουμε μία εξοικείωση με το αντικείμενο.

    Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι σύμφωνα με την έρευνα περίπου το 58% των γονέων δήλωσε ότι οι ίδιοι διαθέτουν στα παιδιά τους τις δικές τους συσκευές για χρήση του Διαδικτύου, ενώ το 28% επιτρέπουν ελεγχόμενη πρόσβαση, καθώς εκείνοι έχουν τους κωδικούς τόσο για την πρόσβαση όσο και για τη χρήση των συσκευών. Το υπόλοιπο 12% έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο από «έξυπνες» τηλεοράσεις και παιχνιδομηχανές.

    Παιδιά και Τηλεόραση στην Ελλάδα

    Πάνω από το 60% των παιδιών τριών έως έξι ετών στην Ελλάδα έχουν ήδη ένα αγαπημένο τηλεοπτικό κανάλι. Τα πιο δημοφιλή είναι τα παιδικά κανάλια Baby Junior και Disney Junior, ακολουθούμενα από το κανάλι Nickelodeon και το National Geographic. Τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας έχουν συχνά μια αγαπημένη εκπομπή. Οι προτιμήσεις τους διαφέρουν τόσο πολύ όσο και τα ενδιαφέροντά τους σε άλλους τομείς. Οι πιο δημοφιλείς τηλεοπτικές εκπομπές των παιδιών είναι το «Ουράνιο Τόξο» και η «Εκπαιδευτική Τηλεόραση».

    Κατά μέσον όρο, τα παιδιά 3-6 ετών παρακολουθούν τηλεόραση για περίπου τρία τέταρτα της ώρας την ημέρα και περνούν μισή ώρα με βιβλία. Η σημασία των υπολογιστών και των διαδικτυακών παιχνιδιών εξακολουθεί να είναι αρκετά χαμηλή μεταξύ των παιδιών αυτής της ηλικιακής ομάδας. Πάνω από το 55% των παιδιών ακούν ακουστικά βιβλία ή ραδιοφωνικά δρώμενα από μόνα τους. Άλλα μέσα, ωστόσο, τα μοιράζονται κυρίως με άλλα μέλη της οικογένειας, δηλαδή τα παιδιά διαβάζουν βιβλία και παρακολουθούν τηλεόραση κυρίως με τους γονείς ή τα αδέλφια τους.

    Προτιμήσεις των παιδιών 3-6 ετών

    Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί ότι τα χόμπι των παιδιών ηλικίας μεταξύ τριών και έξι είναι πολύπλευρα και ότι η σχέση μεταξύ των μέσων ενημέρωσης και των ενδιαφερόντων που σχετίζονται με τα μέσα είναι καλά ισορροπημένη.

    Τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας προτιμούν να ασχολούνται με βιβλία ή απλώς να παίζουν.

    Τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας προτιμούν να σχεδιάζουν, να ζωγραφίζουν και να κάνουν χειροτεχνήματα παρά να παρακολουθούν DVDs ή videos.

    Για τα παιδιά ηλικίας τεσσάρων έως έξι ετών, οι συναντήσεις με φίλους είναι εξ’ ίσου σημαντικές με την παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων. Τα παιδιά απολαμβάνουν επίσης ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων αναψυχής: ακρόαση μουσικής ή ραδιοφώνου, αθλήματα, μουσική, παιχνίδια στον υπολογιστή, κινηματογράφο ή ακρόαση ραδιοφωνικών παιχνιδιών.


    Ερωτήσεις κατανόησης

    1. Τι είδους μέσα προτιμούν περισσότερο τα παιδιά ηλικίας 3-6 ετών;

    2. Τι καθορίζει την επιλογή των μέσων από τα παιδιά;

    3. Ποια μέσα μοιράζονται τα μικρά παιδιά με άλλα μέλη της οικογένειας;

    4. «Τα μέσα χρησιμοποιούνται ως πηγή προσανατολισμού για παιδιά ηλικίας τριών έως έξι ετών.» - Εξηγήστε αυτή τη δήλωση.


  • Τα Μέσα σαν Ένα Μέρος της Καθημερινής Ζωής

    Σήμερα, τα (ψηφιακά) μέσα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής των παιδιών και αποτελούν σημαντικούς συντρόφους στην πορεία προς την ενηλικίωση, καθώς μπορούν, για παράδειγμα, να τα υποστηρίξουν για την αντιμετώπιση σημαντικών αναπτυξιακών θεμάτων, όπως η γλώσσα, οι κοινωνικοί κανόνες και η αναγνώριση των φύλων. Τα μέσα έχουν διαφορετικές λειτουργίες ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα.


    Όταν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας γνωρίζουν τα διάφορα μέσα και κατανοούν την πιθανή χρήση τους, τότε αυτό είναι ήδη ένα καλό βήμα προς την κατεύθυνση της υπεύθυνης αντιμετώπισης των μέσων. Για παράδειγμα, τα παιδιά μπορούν να καταλάβουν καλύτερα ότι οι ενήλικες χρησιμοποιούν τα μέσα όχι μόνο για διασκέδαση αλλά και ως εργαλεία εργασίας. Σας συνιστώ να μιλάτε, να ζωγραφίζετε εικόνες ή να δημιουργείτε κολλάζ μαζί με τα παιδιά, προκειμένου να προσεγγίσετε το θέμα των μέσων με κατάλληλο τρόπο για την ηλικία και την ανάπτυξη τους.

    Οι Διαφορετικοί Ρόλοι των Μέσων

    Τα παιδιά ηλικίας μεταξύ τριών και έξι αντιλαμβάνονται τα μέσα ενημέρωσης ως αντικείμενα. Είναι απασχολημένα να κατανοούν τον πραγματικό κόσμο και, υπό αυτή την έννοια, εξερευνούν το περιβάλλον τους με περιέργεια και θέλουν να ανακαλύψουν τα μέσα ως αντικείμενα.

    Τα μέσα χρησιμοποιούνται ως πηγή προσανατολισμού για παιδιά ηλικίας μεταξύ τριών και έξι ετών. Στα μέσα ενημέρωσης, τα παιδιά βρίσκουν πολλά διαφορετικά, μερικές φορές αμφισβητήσιμα, πρότυπα ρόλων. Ο σχηματισμός αξιών επηρεάζεται επίσης από τα μέσα ενημέρωσης. Από μικρή ηλικία, τα παιδιά δοκιμάζουν τα πρότυπα συμπεριφοράς που έχουν βιώσει μέσω των μέσων ενημέρωσης και επαναλαμβάνουν το περιεχόμενο τους. Εδώ τα παιδιά χρειάζονται την καθοδήγηση και την υποστήριξη των ενηλίκων ώστε να είναι σε θέση να ταξινομούν και να επεξεργάζονται σωστά αυτά που έχουν βιώσει.

    Τα μέσα αποτελούν σημαντική πηγή γνώσης και επομένως διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην αναζήτηση πληροφοριών. Εκτός από τα βιβλία, οι ταινίες και τα ραδιοφωνικά παιχνίδια είναι επίσης σημαντικές πηγές πληροφοριών. Τα τηλεοπτικά προγράμματα που απευθύνονται σε παιδιά περιέχουν πληροφορίες κατάλληλες για την ηλικία τους. Σήμερα, κάποιος συχνά βρίσκει ένα κατάλληλο ιστότοπο για αυτά τα τηλεοπτικά προγράμματα, ο οποίος λαμβάνει υπ’ όψιν τις ανάγκες των παιδιών. Εδώ τα παιδιά, συνοδευόμενα από ενήλικες, μπορούν εύκολα και με παιχνιδιάρικο τρόπο να ανακαλύψουν νέα πράγματα.


    Θέσετε σαφείς κανόνες για τη χρήση των μέσων και βοηθήσετε τα παιδιά να προσανατολίζονται καλύτερα όταν ασχολούνται με αυτά. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό για τα κέντρα ΠΕ, αλλά και για τις οικογένειες, να καθιερωθούν εύλογοι κανόνες για τη χρήση των μέσων μαζί με τα παιδιά. Τέτοιοι κανόνες θα μπορούσαν να είναι, για παράδειγμα, ο χρόνος χρήσης των μέσων ενημέρωσης να είναι περιορισμένος, τα μέσα να απαγορεύονται σε συγκεκριμένες καταστάσεις, όπως για παράδειγμα την ώρα του φαγητού ή να χρησιμοποιούνται μόνο κατάλληλα μέσα για παιδιά.

    Μια αφίσα με κανονισμούς θα ήταν χρήσιμη για τα παιδιά για να γνωρίζουν ότι υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί με τους οποίους θα πρέπει να συμμορφώνονται.

    Έχουμε ετοιμάσει ένα δείγμα αφίσας για Κανονισμούς Σπιτιού έτοιμη προς λήψη.


    Τα μέσα συνήθως γίνονται συμπαίκτες των παιδιών που χρησιμοποιούν προγράμματα ζωγραφικής σε υπολογιστές, τάμπλετ ή έξυπνα τηλέφωνα. Για παιδιά ηλικίας από τριών ετών, συνιστώνται προγράμματα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν υπό την επίβλεψη ενηλίκων. Οι χαρακτήρες των μέσων από τα βιβλία και την τηλεόραση μπορούν επίσης να γίνουν συμπαίκτες τους στις φαντασιώσεις των παιδιών.

    Όσον αφορά στη χρήση των μέσων σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, οι ιστορίες διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο. Οι ιστορίες μεταφέρουν γνώσεις, εμπειρίες και συναισθήματα. Το οπτικοακουστικό περιεχόμενο από τηλεοπτικές σειρές ή ταινίες είναι επίσης συναρπαστικό όπως και η ανάγνωση βιβλίων και ηχητικών έργων.

    Επομένως, τα μέσα μπορούν να εκπληρώσουν διάφορες λειτουργίες για τα παιδιά. Χρησιμοποιούνται για ψυχαγωγία, ενημέρωση και προσανατολισμό όσον αφορά στην κοινωνική συμπεριφορά. Μπορούν επίσης να είναι απλή διασκέδαση για τα παιδιά. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να παρέχονται στα παιδιά εναλλακτικές λύσεις που μπορούν να εκτελούν τις ίδιες λειτουργίες χωρίς τα μέσα, π.χ. απαντώντας σε ερωτήσεις, παίζοντας και τραγουδώντας μαζί ή λέγοντας ιστορίες. Με τον τρόπο αυτό, τα μέσα ενημέρωσης δεν έχουν μεγάλη σημασία στην καθημερινή ζωή των παιδιών, αλλά αναλαμβάνουν τον ρόλο μιας συμπληρωματικής προσφοράς.


    Είναι πάντα σημαντικό να προσφέρουμε στα παιδιά μια εναλλακτική λύση στο δελεαστικό περιεχόμενο των μέσων. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας χρειάζονται ιδιαίτερα πολλή άσκηση και ευκαιρίες για να ανακαλύψουν, και να διερευνήσουν το περιβάλλον τους. Οι εναλλακτικές προσφορές που σχετίζονται άμεσα με το γνωστό περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης είναι ιδιαίτερα χρήσιμες από την άποψη αυτή.

    Θα μπορούσατε, για παράδειγμα, να δοκιμάσετε τα πειράματα που βλέπετε στα παιδικά προγράμματα με τα παιδιά ή να συνθέσετε μαζί την ιστορία που έχουν ακούσει. Συχνά, ακόμη και μικρά κίνητρα είναι αρκετά για να προκαλέσουν τον ενθουσιασμό των παιδιών και να κατευθύνουν το ενδιαφέρον τους και σε άλλα πράγματα.

  • Τύποι Μέσων και Αντίληψη Μέσων

    Οι διάφοροι τύποι μέσων μπορούν να υποδιαιρεθούν σύμφωνα με τις αισθήσεις μέσω των οποίων γίνονται αντιληπτά. Υπάρχουν:

    ακουστικά μέσα που αντιλαμβάνονται μέσω της ακοής,

    οπτικά μέσα που αντιλαμβάνονται αποκλειστικά μέσω της αίσθησης της όρασης, και

    οπτικοακουστικά μέσα που χρησιμοποιούν τόσο την ακοή όσο και την αίσθηση της όρασης.

    Επιπλέον, υπάρχουν αλληλεπιδραστικά μέσα, τα οποία ταυτόχρονα απευθύνονται σε οπτικά και ακουστικά αισθητήρια και επιτρέπουν επίσης άμεση επίδραση στο τι συμβαίνει. Αυτά περιλαμβάνουν εφαρμογές, παιχνίδια υπολογιστή και ιστοτόπους ή εφαρμογές στο Διαδίκτυο.

    Τα παιδιά χρησιμοποιούν τους διάφορους τύπους διαθέσιμων μέσων ανάλογα με την ελκυστικότητα και τις δυνατότητές τους και αυτό συμβαίνει σε διαφορετικές εντάσεις. Στην περίπτωση των απλώς στατικών οπτικών μέσων, όπως τα βιβλία ή τις φωτογραφίες, οι ίδιοι οι χρήστες καθορίζουν πόσο χρόνο και με ποιο ρυθμό ασχολούνται με το μέσο. Σε δυναμικά οπτικά και οπτικοακουστικά μέσα, από την άλλη πλευρά, το μέσο καθορίζει τον χρόνο χρήσης και τον ρυθμό αντίληψης.

    Τα οπτικά μέσα, ειδικότερα, επιλέγονται συνειδητά από παιδιά σε πολύ μικρή ηλικία και χρησιμοποιούνται ανεξάρτητα. Ο βαθμός ανεξαρτησίας και αυτοδιάθεσης, από την άλλη πλευρά, αυξάνεται μόνο όσον αφορά στα διαδραστικά μέσα από την προσχολική ηλικία.

    Ωστόσο, μπορεί να διαπιστωθεί ότι παιδιά ηλικίας από δύο ετών ενδιαφέρονται για μέσα κάθε είδους, τα αντιλαμβάνονται συνειδητά και τα χρησιμοποιούν εφ’ όσον είναι διαθέσιμα και προσβάσιμα.

    Quiz - Τύποι Μέσων

    Σύρετε τους τύπους μέσων στις φωτογραφίες.

    Ερωτήσεις κατανόησης

    1. Τα μέσα μπορούν να υποδιαιρεθούν σύμφωνα με τις αισθήσεις μέσω των οποίων προσλαμβάνονται. Μπορείτε να καθορίσετε αυτές τις υποδιαιρέσεις και να παρουσιάσετε μερικά παραδείγματα;

    2. Γιατί τα παιδιά ηλικίας 3-6 προτιμούν μικρή διάρκεια και απλή δραματουργία στην προσφορά των μέσων;

    3. Τι προσελκύει τα μικρά παιδιά σε διαδραστικά μέσα όπως εφαρμογές σε κινητές συσκευές και παιχνίδια στον υπολογιστή;

    4. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ικανότητα των παιδιών να αντιλαμβάνονται, να επεξεργάζονται, να κατανοούν και να επιλέγουν μέσα;

  • Τα Μέσα είναι Συναρπαστικά

    Εκτός από το περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης, τα μέσα εμπνέουν τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ανάλογα με τον τύπο των μέσων ενημέρωσης, τα παιδιά γοητεύονται από διάφορους παράγοντες.

    Ακουστικά μέσα όπως MP3 ή CD και οπτικά μέσα όπως οι φωτογραφίες ή τα βιβλία είναι συνήθως ελεύθερα διαθέσιμα σε παιδιά ηλικίας 3-6 ετών. Τα παιδιά συνήθως μπορούν να τα επιλέξουν και να τα χρησιμοποιήσουν από μόνα τους. Η δυνατότητα να αποφασίσουν για τον εαυτό τους εξηγεί μέρος της γοητείας που ασκούν τα μέσα ενημέρωσης πάνω τους.

    Αφ’ ενός, τα καθ’ αυτό ακουστικά και οπτικά μέσα απευθύνονται μόνο σε ένα αισθητήριο κανάλι, γι' αυτό μειώνεται η πυκνότητα των πληροφοριών. Από την άλλη πλευρά, αυτό συμβάλλει στην βελτίωση της συγκέντρωσης και της προσοχής των μικρότερων παιδιών. Επιπλέον, τα ακουστικά και τα οπτικά μέσα επιτρέπουν στα παιδιά να επικεντρώνονται στον εσωτερικό τους κόσμο, καθώς συνήθως απολαμβάνουν τις ιστορίες που ακούν και τα εικονογραφημένα βιβλία σε μια οικεία και χαλαρή ατμόσφαιρα, π.χ. όταν πάνε για ύπνο.


    Η απόφαση για το ποια μέσα ενημέρωσης είναι κατάλληλα θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται από ενήλικες. Τα παιδιά ηλικίας μεταξύ τριών και έξι ετών δεν είναι ακόμη σε θέση να επιλέξουν ανεξάρτητα το περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης που είναι κατάλληλο για την ηλικία τους. Ωστόσο, σας συνιστώ να αφήσετε τα παιδιά να επιλέξουν και να αξιολογήσουν το κατάλληλο περιεχόμενο των μέσων από μια λίστα προεπιλογής. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά μαθαίνουν να είναι σε θέση να λένε συνειδητά ποιο περιεχόμενο δεν τους αρέσει και ποιο τους αρέσει. Αυτό ενισχύει τα παιδιά όσον αφορά στην ανεξάρτητη αξιολόγηση και επιλογή των μέσων.


    Ο συνδυασμός ήχου και εικόνας, οι γρήγορες ακολουθίες εικόνων και ο χειρισμός των οπτικοακουστικών μέσων εμπνέουν τα παιδιά. Οι γονείς λειτουργούν επίσης ως πρότυπα για το ενδιαφέρον τους για τα οπτικοακουστικά μέσα.

    Τα παιδιά προσελκύονται από διαδραστικά μέσα, όπως εφαρμογές σε κινητές συσκευές και παιχνίδια στον υπολογιστή επειδή μπορούν να έχουν λόγο και να παρεμβαίνουν άμεσα. Ενθουσιάζονται όταν μπορούν να επηρεάσουν τα ίδια τα στοιχεία και τους χαρακτήρες και να βιώσουν άμεσα τα αποτελέσματα των ενεργειών τους. Επιπλέον, ο απλός και διαισθητικός χειρισμός οθονών αφής είναι ιδιαίτερα ελκυστικός για τα παιδιά, επειδή μπορούν να χειρίζονται τέτοιες συσκευές πολύ γρήγορα. Αυτό ανοίγει νέες περιοχές παιχνιδιού για αυτά και τους εξασφαλίζει την αναγνώριση και τον ενθουσιασμό των ενηλίκων.

    Ο ενθουσιασμός των παιδιών επηρεάζεται επίσης από εξωτερικούς παράγοντες όπως συμβαίνει με τα οπτικοακουστικά μέσα. Ανάλογα με το πόσο συχνά οι ενήλικες χρησιμοποιούν τα τάμπλετ και τα έξυπνα τηλέφωνα τους ή τον τρόπο με τον οποίο ρυθμίζεται αυστηρά η χρήση των μέσων ενημέρωσης, ο ενθουσιασμός των παιδιών για αυτά τα μέσα αυξάνεται ή μειώνεται.


    Ενθαρρύνετε ακόμη και πολύ μικρά παιδιά να αναπτύσσουν τις απόψεις τους σχετικά με τα μέσα και το περιεχόμενό τους. Για να τα βοηθήσετε προς αυτή την κατεύθυνση, μπορείτε να έχετε συνομιλίες με τα παιδιά και να συζητάτε παραδείγματα συγκεκριμένων μέσων ενημέρωσης, περιεχομένου ή χαρακτήρων, τα οποία τα παιδιά συμπαθούν ή αντιπαθούν. Δώστε στα παιδιά την ευκαιρία να εκφράζονται και να προβληματίζονται σχετικά με τις προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντά τους σε ορισμένα μέσα ενημέρωσης, τύπους μέσων, χαρακτήρες και καταστάσεις χρήσης. Τέτοιες συνομιλίες είναι ακόμα πιο επωφελείς για τα παιδιά αν καταφέρετε να ασχοληθείτε συνειδητά με την άποψή τους και να λάβετε σοβαρά υπ’ όψιν τις προτιμήσεις, τα ενδιαφέροντα και τις εκτιμήσεις τους.

  • Παράγοντες που Επηρεάζουν τα Μικρά Παιδιά στην Διαδικασία και Επιλογή των Μέσων

    Η ικανότητα των παιδιών να αντιλαμβάνονται, να επεξεργάζονται, να κατανοούν και να επιλέγουν μέσα ενημέρωσης συνδέεται στενά με τον πλούτο εμπειρίας τους και το επίπεδο ανάπτυξής τους καθώς και με το πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον τους. Σημαντικές βασικές δεξιότητες είναι η αφηρημένη σκέψη, η γλωσσική ανάπτυξη και η ικανότητα συγκέντρωσης.

    Το περιεχόμενο και οι χαρακτήρες των ιστοριών διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Κυρίως θέματα που προκαλούν ενδιαφέρον λόγω καθημερινού περιεχομένου τους προσελκύουν την προσοχή. Εάν, για παράδειγμα, αντιμετωπισθεί με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού ο φόβος του να μένει μόνο του ή να νοιώθει μικρό και η αντίστοιχη επιθυμία του για περισσότερη ανεξαρτησία, τότε μπορεί το παιδί να αποκτήσει μια σαφή σχέση με την πραγματικότητα της ζωής του.

    Λόγω των αναπτυξιακών τους δεξιοτήτων μνήμης και προσοχής, τα παιδιά τριών έως έξι ετών ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για μέσα ενημέρωσης μικρής διάρκειας και με απλή δραματουργία. Το γεγονός ότι ορισμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορούν να ακουστούν ή να προβληθούν ξανά και ξανά συμβάλλει στο ενδιαφέρον των παιδιών για αυτά τα μέσα ενημέρωσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αναγνώριση και την δημιουργία μακροχρόνιας μνήμης.

    Το ατομικό στάδιο ανάπτυξης του παιδιού είναι σημαντικό για την επεξεργασία του περιεχομένου των μέσων ενημέρωσης. Τα παιδιά πρέπει να ερμηνεύουν και να αποκωδικοποιούν τα μηνύματα που μεταδίδονται και να ορίζουν, να αξιολογούν και τελικά να κατανοούν αυτά που αντιλαμβάνονται σε σχέση με τη δική τους πραγματικότητα ζωής.

  • Υπερβολική Εμπειρία των ΜΜΕ από Μικρά Παιδιά

    Βία

    Στην καθημερινή χρήση των μέσων ενημέρωσης, τα παιδιά μπορούν, για παράδειγμα, να αντιμετωπίσουν σκηνές βίας. Στα προγράμματα κινούμενων σχεδίων, η πλασματική βία παρουσιάζεται συνήθως με τρόπο ανεκτικό και αστείο για τα μικρά παιδιά. Εν τούτοις, οι εμφανίσεις μπορεί επίσης να είναι παραπλανητικές εδώ, καθώς ορισμένοι χαριτωμένοι και κινούμενοι χαρακτήρες εμφανίζονται επίσης σε προγράμματα για ενήλικες. Τα παιδιά μπορούν στη συνέχεια να φοβούνται, να εκνευρίζονται και να συγκλονίζονται από τη βία που απεικονίζεται, την σκληρή επιλογή λέξεων και επίσης από τις σεξουαλικές πράξεις, καθώς συνδέουν τους χαρακτήρες με τους γνωστούς τους κόσμους των μέσων μαζικής ενημέρωσης.

    Ακόμη και οι πιο «αθώες» ταινίες κινουμένων σχεδίων που απευθύνονται σε πολύ μικρά παιδιά περιέχουν σκηνές βίας και τριβής μεταξύ των χαρακτήρων που μπορούν να τρομάξουν τα παιδιά.


    Εάν εμφανίζονται βίαιες σκηνές με πραγματικούς ανθρώπους, π.χ. σε ταινίες δράσης ή θρίλερ εγκλήματος, τα μικρά παιδιά συνήθως δεν είναι σε θέση να ταξινομήσουν αυτά που βλέπουν ως πλασματικά και να τα παρακολουθούν αποσπασματικά. Είναι μάλλον η περίπτωση που τα παιδιά συχνά έχουν την αίσθηση ότι τα ίδια είναι μέρος του σεναρίου, γι' αυτό και τέτοιες σκηνές μπορούν να προκαλέσουν εξαιρετικά ενοχλητικά συναισθήματα. Αυτή η επίδραση αυξάνεται όταν η βία που εμφανίζεται απευθύνεται σε παιδιά.

    Η βία κατά των ζώων μπορεί επίσης να προκαλέσει τρομακτικά και ενοχλητικά συναισθήματα στα παιδιά, καθώς συνήθως είναι πολύ ευαίσθητα, ειδικά όσον αφορά στα ασθενέστερα και μικρότερα ζώα. Μπορεί να τρομάξουν αν δουν, για παράδειγμα, σε μια ταινία ζώων, ένα αρπακτικό να ξεσκίζει ένα ανυπεράσπιστο ζώο. Δεδομένου ότι τα παιδιά μεταξύ τριών και έξι ετών αντιλαμβάνονται επίσης ότι είναι μικρά και ανυπεράσπιστα, μπορεί να αναπτύξουν πολύ έντονα συναισθήματα εάν εκτίθενται σε τέτοιες σκηνές. Το ίδιο ισχύει για σειρές ή ταινίες στις οποίες ένα ζώο παίζει τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Επειδή τα παιδιά εντοπίζουν έντονα τον ηγετικό ρόλο, βιώνουν πολύ έντονα τους κινδύνους και τις περιπέτειες που περνάει αυτό το ζώο.

    Σε ειδησεογραφικά δελτία, η πραγματική βία κατά των ανθρώπων συχνά συμβαίνει, για παράδειγμα, όταν αναφέρεται σε λιμούς, φυσικές καταστροφές ή πολέμους. Μερικές φορές, οι δραματικές και βίαιες εικόνες με γρήγορη σειρά αποκοπής εμφανίζονται στα παιδιά γενικά χωρίς σύνδεση και τους είναι δύσκολο να τις κατηγοριοποιήσουν. Ως εκ τούτου, αυτές οι βίαιες εικόνες στις ειδήσεις μπορεί να είναι τραυματικές και τα παιδιά δεν πρέπει να εκτίθενται σε αυτές.


    Προκειμένου να βοηθήσετε τα παιδιά να διαχειρίζονται τις εμπειρίες τους με τα μέσα, ιδιαίτερα τις αρνητικές, ως επαγγελματίας της ΠΕ μπορείτε να ενθαρρύνετε τα παιδιά να ανταλλάσσουν αυτές τις εμπειρίες μεταξύ τους. Στον πρωϊνό κύκλο μπορεί να είναι ιδιαίτερα κατάλληλη η προετοιμασία εικόνων ή συγκεκριμένων ερωτήσεων.

    Συναρπαστικό Περιεχόμενο Μέσων

    Τα ίδια τα παιδιά επίσης αισθάνονται επιθετικότητα και οργή και εξωτερικεύουν αυτά τα συναισθήματα. Δεν τους είναι εύκολο να ελέγχουν τον εαυτό τους και πρέπει να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν αυτά τα συναισθήματα. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στα οποία παίζουν οι χαρακτήρες με τα συναισθήματα των οποίων ταυτίζεται ένα παιδί μπορούν να βοηθήσουν στην εξεύρεση στρατηγικών συμπεριφοράς για να χειριστούν την κατάσταση και να ξανασκεφτούν τα συναισθήματά τους. Επιπλέον, καθημερινά, απαγορευτικά συναισθήματα, όπως εκδίκηση και επιθετικότητα, μπορούν να προκληθούν από κακούς χαρακτήρες.

    Η δυνατότητα να παρακολουθούν συναρπαστικές περιπετειώδεις ιστορίες και να γοητεύονται από την πορεία των γεγονότων προκαλεί διασκέδαση και χαρά στα μικρότερα παιδιά. Λόγω της γνωστικής και συναισθηματικής τους εξέλιξης, τα παιδιά ηλικίας 3-6 ετών δεν μπορούν πάντα να αποστασιοποιούνται από την ιστορία. Με το πολύ συναρπαστικό περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης, το όριο αυτού που μπορεί να είναι ανεκτό μπορεί εύκολα να ξεπεραστεί από τα παιδιά.

    Θα πρέπει επίσης να λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σε σκηνές και ιστορίες που αγγίζουν τους φόβους τους για χωρισμό και απώλεια. Θλιβερές καταστάσεις, όπως στο κινούμενο σχέδιο του Bambi, όταν η μητέρα του πεθαίνει, μπορεί να συντρίψουν και να τρομάξουν τα μικρότερα παιδιά.

    Εκτός από την συγκεκριμένη επεξεργασία των (αρνητικών) εμπειριών από τα μέσα, τα παιδιά μπορεί επίσης να παρουσιάσουν δυνατότητες να επεξεργάζονται ανεξάρτητα τις εμπειρίες τους. Για παράδειγμα, οι εμπειρίες τους μπορούν να προβληθούν για συζήτηση κατά την διάρκεια της χειροτεχνίας και της ζωγραφικής ή την ώρα που ντύνονται για την εκτέλεση θεατρικών ρόλων.

    Τρομακτικό έναντι του Συναρπαστικού

    Τα παιδιά ηλικίας μεταξύ τριών και έξι ετών συχνά συγκλονίζονται από δυνατούς και ξαφνικούς θορύβους, μεγάλη ένταση και ζοφερές εικόνες. Σκηνές που δημιουργούν μια φοβερή ατμόσφαιρα με ήχους, μουσική και ζοφερές εικόνες μπορεί να είναι ιδιαίτερα τρομακτικές. Οι τρομακτικοί χαρακτήρες των μέσων όπως τα τέρατα, οι βρικόλακες, οι δαίμονες, οι μάγισσες ή τα φαντάσματα μπορούν επίσης να προκαλούν τρόμο και ανησυχία στα μικρότερα παιδιά.

    Ταυτόχρονα αυτά τα υπερφυσικά όντα με τις μαγικές τους ικανότητες έχουν μια συγκεκριμένη γοητεία για τα παιδιά. Για παράδειγμα, τα παιδιά θεωρούν ως ανησυχητικές και τρομακτικές κάποιες μορφές, αλλά δεν απορρίπτουν εντελώς τις τρομακτικές και συναρπαστικές σκηνές. Ατομικές, συναρπαστικές στιγμές, ακολουθούμενες από φάσεις χαλάρωσης, έχουν επίσης τη γοητεία τους για τα παιδιά.

    Στο πλαίσιο του βίαιου και συναρπαστικού περιεχομένου των μέσων ενημέρωσης, ένα ευτυχές τέλος έχει μεγάλο βάρος. Για την συναισθηματική επεξεργασία του περιεχομένου των μέσων ενημέρωσης και την ανάπτυξη της ασφάλειας και της εμπιστοσύνης, ένα θετικό αποτέλεσμα των ιστοριών στις οποίες οι αδύναμοι αναδύονται ως ήρωες, ο κακός εξολοθρεύεται και θριαμβεύει το καλό έναντι του κακού είναι πολύ σημαντικό για τα μικρά παιδιά.

    Με την επέκταση των εμπειριών από τα μέσα ενημέρωσης, τα παιδιά μπορούν να μάθουν ότι ακόμα και τα συναρπαστικά, τρομακτικά και δραματικά γεγονότα τελειώνουν καλά και ότι κανείς δεν τραυματίζεται σοβαρά. Είναι σημαντικό να βασιστούμε σε αυτή τη γνώση έτσι ώστε τα παιδιά να μπορούν να επεξεργάζονται καλά τις συναισθηματικές ιστορίες.


    Όταν μιλάτε με τα παιδιά για τις αρνητικές εμπειρίες τους από τα μέσα ενημέρωσης, δείξτε τους ότι και οι ενήλικες φοβούνται ορισμένα πράγματα και ότι δεν πρέπει να ντρέπονται να φοβούνται. Αυτό διευκολύνει τα παιδιά να αναζητούν βοήθεια όταν οι εμπειρίες από τα μέσα ενημέρωσης τους προκαλούν φόβο.



    Ερωτήσεις κατανόησης

    1. Πώς επηρεάζουν τα παιδιά οι σκηνές βίας, για παράδειγμα σε ταινίες δράσης;

    2. Πώς μπορούν οι επαγγελματίες της ΠΕ να βοηθούν τα παιδιά στην επεξεργασία αρνητικών εμπειριών από τα μέσα ενημέρωσης;

    3. Πώς επηρεάζει την ψυχολογία των παιδιών ένα ευτυχές τέλος σε περιεχόμενο βίαιου και συναρπαστικού περιεχομένου μέσων;

  • Χαρακτηριστικά Κατάλληλων Μέσων για Παιδιά

    Οι γονείς φέρουν την κύρια ευθύνη για την επιλογή κατάλληλου περιεχομένου των μέσων ενημέρωσης, ειδικά για τα μικρότερα παιδιά ηλικίας έως έξι ετών.

    Προκειμένου να προστατευθούν τα παιδιά από περιεχόμενο που δεν μπορούν να κατανοήσουν ή να επεξεργαστούν, είναι απαραίτητο να τα υποστηρίζουν και να τα συνοδεύουν στη χρήση ταινιών, τηλεόρασης και Διαδικτύου. Επιπλέον, μια υγιής προεπιλογή περιεχομένου των μέσων που είναι σύμφωνο με την ανάπτυξη του παιδιού και είναι κατάλληλο για την ηλικία του έχει μεγάλη σημασία, ειδικά για τα παιδιά τριών έως έξι ετών.

    Εάν το περιεχόμενο των διαθέσιμων μέσων είναι κατάλληλο για παιδιά δεν μπορεί να αξιολογηθεί αμέσως.


    Ωστόσο, μερικοί παράγοντες μπορούν να σας βοηθήσουν να προσανατολιστείτε για να κάνετε μια καλή επιλογή από το ευρύ φάσμα των διαθέσιμων μέσων:

    • Μπορείτε να ταξινομήσετε το περιεχόμενο των μέσων θεματικά με βάση το περιεχόμενο που ανταποκρίνεται στα παιδιά.
    • Μπορείτε να τα ενθαρρύνετε να ανακαλύπτουν από μόνα τους και έτσι να τονώσετε τη φαντασία τους.
    • Τα παιδιά έχουν μεγάλη ανάγκη για πληροφορίες και γνώσεις και ενθουσιάζονται όταν μπορούν να ικανοποιήσουν αυτή την ανάγκη μέσω των διαθέσιμων μέσων.
    • Το περιεχόμενο των μέσων δεν πρέπει απαραίτητα να περιλαμβάνει μαθησιακές ευκαιρίες για να είναι κατάλληλο για παιδιά.

    Είναι σημαντικό τα μέσα ενημέρωσης να μην προσφέρουν στα μικρά παιδιά κάτι που να τα τρομάζει ή να τα κατακλύζει. Πρέπει να αποφεύγεται το ακατάλληλο περιεχόμενο όπως η βία κατά ανθρώπων ή/και ζώων, ο απειλητικός και δυνατός θόρυβος ή οι τρομακτικοί χαρακτήρες. Η ένταση της ιστορίας θα πρέπει επίσης να είναι σαφής και συνοπτική. Πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν το στάδιο της ανάπτυξης των παιδιών, καθώς η προσφορά των μέσων μαζικής ενημέρωσης συγκλονίζει μερικά παιδιά, ενώ ταυτόχρονα κάνει άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας να χάνουν το ενδιαφέρον τους.

    Στην Ελλάδα το Άρθρο 4 του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης «Οπτικά σύμβολα κατηγοριών τηλεοπτικών προγραμμάτων - ειδική σήμανση προσδιορισμού του περιεχομένου των προγραμμάτων» ορίζει τα εξής για την καταλληλότητα των προβαλλομένων ταινιών στην ελληνική τηλεόραση:

    1. Σε κάθε κατηγορία κατάταξης των τηλεοπτικών προγραμμάτων αντιστοιχεί το καθοριζόμενο με την παρούσα απόφαση οπτικό σύμβολο που συναρτάται με την ηλικία των τηλεθεατών. Το κάθε σύμβολο μεταδίδεται σε εμφανές σημείο της οθόνης, σε μέγεθος, ένταση και διάρκεια που καθιστά δυνατό τον εντοπισμό του από τον μέσο τηλεθεατή.

    2. Για την πληρέστερη προστασία των ανηλίκων τηλεθεατών προβλέπεται και ειδική λεκτική σήμανση προσδιορισμού του περιεχομένου των προγραμμάτων, ανάλογα με την βλάβη που αυτό μπορεί να προκαλέσει στους ανηλίκους (π.χ. σκηνές βίας, σεξουαλικές σκηνές, χρήση ουσιών και σκηνές απρεπούς εκφοράς λόγου). Η λεκτική σήμανση εμφανίζεται κάτω από το οπτικό σύμβολο κατάταξης των τηλεοπτικών προγραμμάτων. Τα οπτικά σύμβολα που αντιστοιχούν σε κάθε κατηγορία, η ειδική λεκτική σήμανση προσδιορισμού του περιεχομένου των προγραμμάτων και η επεξήγηση των κατηγοριών συμβόλων που ενημερώνουν τους τηλεθεατές ως προς την καταλληλότητα του προγράμματος για την παρακολούθηση του από τους ανηλίκους, καθώς και οι υποχρεώσεις των παρόχων υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων σχετικά με τις ώρες μετάδοσης και αναγγελίας των προγραμμάτων αυτών, την διάρκεια εμφάνισης των συμβόλων και την επεξήγηση τους, παρατίθενται στον ακόλουθο πίνακα:

    1η. Η διάρκεια εμφάνισης της επεξήγησης «Κατάλληλο για όλους» εναπόκειται στην ευχέρεια του παρόχου υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων.
    2η. Η εμφάνιση της επεξήγησης «Κατάλληλο για άνω των 8 ετών» μεταδίδεται για τριάντα (30΄΄) δευτερόλεπτα στην αρχή του προγράμματος και μετά από κάθε διακοπή του.
    3η. Η εμφάνιση της επεξήγησης «Κατάλληλο για άνω των 12 ετών» μεταδίδεται για τριάντα (30΄΄) δευτερόλεπτα στην αρχή του προγράμματος και μετά από κάθε διακοπή του.
    4η. Η εμφάνιση της επεξήγησης «Κατάλληλο για άνω των 16 ετών» μεταδίδεται για ένα (1΄) λεπτό στην αρχή του προγράμματος και μετά από κάθε διακοπή του.
    5η. Η εμφάνιση της επεξήγησης «Κατάλληλο για άνω των 18 ετών» μεταδίδεται για δύο (2΄) λεπτά στην αρχή του προγράμματος και μετά από κάθε διακοπή του.

    Ταυτόχρονα με την εμφάνιση της επεξήγησης των οπτικών συμβόλων κατηγοριών κατάταξης των τηλεοπτικών προγραμμάτων στην οθόνη μεταδίδεται ηχητικό σήμα προφορικής επεξήγησης κατά την έναρξη του προγράμματος και μετά από κάθε διακοπή του.


    Ερωτήσεις κατανόησης

    1. Μπορείτε να αναφέρετε κάποια κριτήρια που μπορούν να σας βοηθήσουν να κάνετε μια καλή επιλογή κατάλληλων μέσων για παιδιά;

    2. Γιατί είναι σημαντικό να συνοδεύονται τα παιδιά ακόμα και όταν χρησιμοποιούν διάφορες εφαρμογές για παιδιά;

    3. Γιατί θα πρέπει να αποφεύγετε για παιδιά 3-6 ετών την επιλογή μέσων που περιέχουν διαφημίσεις;

  • Τι να Υπολογίζετε στην Επιλογή των Μέσων

    Αφηγηματικό ύφος

    Για να είναι σε θέση να παρακολουθήσουν καλά μια ιστορία, τα παιδιά ηλικίας τριών έως έξι ετών είναι πιο πιθανό να καταλάβουν ένα γραμμικό και απλό αφηγηματικό ύφος χωρίς άλματα ή αναδρομές. Πάρα πολλοί χαρακτήρες ή πολυάριθμες αλλαγές της τοποθεσίας δεν είναι συνήθως κατανοητά από τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας. Είναι επίσης σημαντικό οι ιστορίες να έχουν πάντα ένα θετικό τέλος.

    Γλώσσα

    Πρέπει να παρέχεται γλώσσα φιλική προς τα παιδιά, κυρίως για τα ηχητικά μέσα, αλλά και για άλλους τύπους μέσων. Το κοινό λεξιλόγιο των παιδιών και οι σύντομες προτάσεις είναι πιο ευνοϊκές για τα παιδιά. Ταυτόχρονα, ποικίλλες προτάσεις, όπως νέες έννοιες, φωνητικές παραλλαγές, καθώς και ρυθμός και παιχνίδια με λέξεις εμπλουτίζουν τα παιδιά. Η γραπτή γλώσσα μπορεί επίσης να είναι διδακτική στις προσφορές μέσων για παιδιά ηλικίας 3 έως 6 ετών. Πολύχρωμα, μεγάλα και διασκεδαστικά σχεδιασμένα γράμματα μπορούν να προκαλέσουν περιέργεια όταν πρόκειται για σήματα και γραφή.

    Χαρακτήρες

    Τα παιδιά ηλικίας κάτω των έξι ετών προτιμούν μονοδιάστατους χαρακτήρες. Συνεπώς, οι χαρακτήρες των μέσων μαζικής ενημέρωσης πρέπει να ταξινομούνται σαφώς στις κατηγορίες καλές και κακές λόγω των ενεργειών τους, της στάσης τους καθώς και της εμφάνισής τους. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι χαρακτήρες δεν πρέπει να είναι συναρπαστικοί και ποικίλλοι. Το αντίθετο: οι χαρακτήρες πρέπει να ψυχαγωγούν και να χαροποιούν, να συναρπάζουν και να εκπλήσσουν τα παιδιά. Η κοινωνική συνεργασία των χαρακτήρων των μέσων ενημέρωσης είναι επίσης σημαντική για τα παιδιά. Τα δημοφιλή χαρακτηριστικά είναι, για παράδειγμα, ότι ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλον ή ότι βοηθούν ο ένας τον άλλον. Οι χαρακτήρες γίνονται πρότυπα ρόλων και σύντροφοι και μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τρέχοντα θέματα.

    Διάρκεια

    Σύντομες ιστορίες και αφηγητικές ενότητες είναι επιθυμητές, δεδομένου ότι η διάρκεια των προσφορών των μέσων ενημέρωσης δεν πρέπει να επιβαρύνει υπερβολικά την ικανότητα των παιδιών να συγκεντρωθούν και να δώσουν προσοχή. Εάν η περίοδος χρήσης δεν καθορίζεται από τα ίδια τα μέσα, π.χ. σε τηλεοπτικές σειρές, η διάρκεια πρέπει να συζητηθεί και να ελεγχθεί εκ των προτέρων.

    Σημαντικό επίσης

    Κατά την επιλογή μέσων για παιδιά ηλικίας μεταξύ τριών και έξι ετών, θα πρέπει να συνεχίσει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να υπάρχει όσο το δυνατόν λιγότερη διαφήμιση. Τα μικρότερα παιδιά δυσκολεύονται να διακρίνουν μεταξύ διαφημιστικών μηνυμάτων και πραγματικού περιεχομένου. Ειδικότερα, η διαφήμιση που απευθύνεται σε ενήλικες θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή ανησυχίας για τα παιδιά λόγω ακατάλληλου περιεχομένου.

    Με τις εφαρμογές για παιδιά, ο χειρισμός και ο έλεγχος είναι πρόσθετα χαρακτηριστικά των μέσων που είναι φιλικά προς τα παιδιά. Παρ’ όλο που οι εφαρμογές για παιδιά πρέπει πάντα να χρησιμοποιούνται όταν συνοδεύονται από ενήλικες ή μεγαλύτερα αδέλφια, εξακολουθεί να έχει νόημα εάν το διαδραστικό περιεχόμενο είναι σαφώς ορατό και η πλοήγηση έχει χαρακτηριστικά παιχνιδιού (π.χ. χρησιμοποιώντας σύμβολα αντί για γραφή).

    Επιπλέον, διαβάζοντας τις αξιολογήσεις των μέσων ενημέρωσης που έχουν συνταχθεί από εμπειρογνώμονες μπορεί να χρησιμεύσει τόσο στους επαγγελματίες του τομέα της προσχολικής εκπαίδευσης όσο και στους γονείς. Ένας μεγάλος αριθμός πρωτοβουλιών και ελεγκτικών οργανισμών ασχολούνται εντατικά με την αξιολόγηση διαφόρων προσφορών και εξηγούν τα πιο σημαντικά κριτήρια για την κρίση τους.

    Μιλώντας με τα παιδιά για το συγκεκριμένο ενδιαφέρον τους για τα μέσα ενημέρωσης, οι ενήλικες μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τις απόψεις τους και να τις λάβουν υπ’ όψιν τους κατά την προεπιλογή κατάλληλων μέσων.

    Η σωστή επιλογή των μέσων μαζικής ενημέρωσης για τα παιδιά είναι ένα σημαντικό θέμα που συζητείται συχνά στις οικογένειες. Προκειμένου να βοηθηθούν οι γονείς με την αξιολόγησή τους, τα κέντρα της ΠΕ μπορούν να παρέχουν συμβουλές και πληροφορίες εάν υπάρχει ενδιαφέρον.

  • Μαθαίνοντας για τα Μέσα

    Τα παιδιά ηλικίας 3-6 ετών έχουν από τη φύση τους πολύ ανοιχτό πνεύμα και περιέργεια να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερα για το περιβάλλον τους. Για να κατανοήσουν τον κόσμο, κάνουν πολλές ερωτήσεις. Τα μικρότερα παιδιά γενικά δεν κάνουν διάκριση μεταξύ τεχνολογίας και φύσης ή μεταξύ άψυχων και ζωντανών περιβαλλόντων. Θεωρούν το περιβάλλον τους ως μία ενιαία μονάδα.

    Φυσικά, αυτό ισχύει και για τα μέσα ενημέρωσης. Για τα παιδιά, τα ΜΜΕ έχουν μια συγκεκριμένη σχέση με το περιβάλλον τους, επειδή είναι παντού στην καθημερινή τους ζωή. Η ανάληψη αυτής της σχέσης μπορεί να είναι πολύ ικανοποιητική για την ΠΕ. Σε αυτό το σημείο, μπορεί να δημιουργηθεί (πρώτη) πρόσβαση στην τεχνολογία, η οποία μπορεί να δημιουργηθεί ανεξάρτητα από το φύλο. Μια ενεργή εμπειρία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας. Το θεωρούν ελκυστικό να εξερευνούν την τεχνολογία των μέσων ενημέρωσης και να πειραματίζονται. Ταξινομημένοι παλιοί υπολογιστές, τηλέφωνα και πληκτρολόγια είναι τα βέλτιστα αντικείμενα για να διερευνηθούν, να αποσυναρμολογηθούν και να επανασυναρμολογηθούν με όλες τις υπάρχουσες αισθήσεις.

    Επωφεληθείτε από τη φυσική περιέργεια των παιδιών. Τα παιδιά κάνουν ερωτήσεις όλη την ώρα για τα πράγματα που συναντούν σε αυτόν τον κόσμο. Φυσικά, αυτό περιλαμβάνει και τα μέσα. Να ακούτε τις ερωτήσεις των παιδιών και να προσπαθείτε να δίνετε ουσιαστικές απαντήσεις. Μέσω της άμεσης αναφοράς στο περιβάλλον του παιδιού, μπορείτε να δώσετε αρχικές εξηγήσεις για το πώς λειτουργούν τα μέσα.

    Όταν μαθαίνουν, τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να μεταφέρουν με ανεξάρτητο τρόπο γνωστά γεγονότα σε νέες γνώσεις και να αναγνωρίζουν τις συνδέσεις μεταξύ τους. Είναι σημαντικό να διατυπώνουν τα συμπεράσματά τους και τα ευρήματά τους και να κάνουν τις δικές τους υποθέσεις.

    Σε αυτό το σημείο, μπορούν επίσης να συζητηθούν οι εικασίες σχετικά με τα πραγματικά μέσα. Ένα σημαντικό βήμα προς την κατανόηση των μέσων ενημέρωσης είναι η εμπειρία ότι τα μέσα δεν είναι ούτε μαγικά αντικείμενα ούτε ζωντανά όντα, αλλά δημιουργούνται από ανθρώπους.

    Όταν μιλάτε με τα παιδιά για τις αρνητικές εμπειρίες τους από τα μέσα ενημέρωσης, δείξτε τους ότι και οι ενήλικες φοβούνται ορισμένα πράγματα και ότι δεν πρέπει να ντρέπονται να φοβούνται. Αυτό διευκολύνει τα παιδιά να αναζητούν βοήθεια όταν οι εμπειρίες από τα μέσα ενημέρωσης τους προκαλούν φόβο.



    Ερωτήσεις κατανόησης

    1. Μπορείτε να αιτιολογήσετε γιατί τα παιδιά προσχολικής ηλικίας πρέπει να βιώσουν και να εξερευνήσουν την τεχνολογία μέσων;

    2. Πώς μπορείτε να υποστηρίξετε το ενδιαφέρον των μικρών παιδιών για την τεχνολογία;

  • Συμβουλευτικός Ρόλος της ΠΕ στο Περιεχόμενο των Μέσων

    Στις οικογένειες τα μέσα υπάρχουν σε διάφορες μορφές σε καθημερινή βάση και είναι συνήθως προσβάσιμα από τα παιδιά. Η χρήση μέσων από τα παιδιά είναι ήδη ένα ζήτημα σε πολλές οικογένειες, καθώς υπάρχουν συχνά ερωτήσεις σχετικά με το περιεχόμενο των μέσων, την επεξεργασία, τον χρόνο χρήσης και την πρόσβαση.

    Τα κέντρα προσχολικής εκπαίδευσης και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παράσχουν σημαντική βοήθεια εδώ, προσφέροντας πληροφορίες και συμβουλές σχετικά με αυτό το θέμα. Οι γονείς μπορούν να λαμβάνουν πρακτικές συμβουλές σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των προσφορών των μέσων ενημέρωσης και μπορούν να ανταλλάσσουν πληροφορίες μεταξύ τους σχετικά με τις εμπειρίες των παιδιών τους με τα ΜΜΕ.

    Η κύρια εστίαση θα πρέπει να είναι η εξοικείωση των παιδιών με την κατάλληλη χρήση των μέσων για την ανάπτυξη και την ηλικία τους, καθώς και με την συναισθηματική επεξεργασία των εμπειριών που αποκτούν από τη χρήση των μέσων.

    Κατά την συζήτηση με τους επαγγελματίες της ΠΕ, μπορεί να είναι πολύ ενδιαφέρον για τους γονείς να μάθουν πώς αντιμετωπίζονται ειδικά οι εμπειρίες των παιδιών τους από τα μέσα στην καθημερινή εκπαιδευτική ζωή. Επιπλέον, οι γονείς μπορούν να ενημερωθούν για αναπτυξιακές ψυχολογικές πτυχές καθώς και για ειδικά αναπτυξιακά και ηλικιακά χαρακτηριστικά της επεξεργασίας των εμπειριών από τα μέσα. Μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο για τους επαγγελματίες της ΠΕ και τους γονείς να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τις κατάλληλες προσφορές μέσων ή τους χρήσιμους κανόνες χρήσης των μέσων. Τα κέντρα ΠΕ μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς με ποικίλλες ερωτήσεις σχετικά με την χρήση των μέσων από τα παιδιά τους.


    Ερωτήσεις κατανόησης

    1. Με ποιο τρόπο μπορούν οι γονείς να βοηθηθούν από επαγγελματίες της ΠΕ σχετικά με το περιεχόμενο μέσων για παιδιά προσχολικής ηλικίας;

    2. Ποια θέματα μπορούν να συζητηθούν στο διάλογο μεταξύ γονέων και επαγγελματιών της ΠΕ;